۱۳۸۷ خرداد ۷, سه‌شنبه

یک دهه روابط بلیر با افغانستان





روابط کشورهای افغانستان و بریتانیا در دوران زمامداری "تونی بلیر" آغاز خصمانه، و انجام دوستانه داشته است. هنگامی که تونی بلیر درماه مه سال ۱٩٩٧ (اردیبهشت۱٣٧٦) وارد دفتر نخست وزیری بریتانیا شد، افغانستان در اشغال نیروی طالبان قرار داشت.
این نیرو با قرائت نوین از اسلام وارد کارزار سیاسی افغانستان شد، و در انزاوی جهانی قرار گرفت. چراکه با روش حکومتداری منحصر به خود حتی با به دست گرفتن نودوپنج در صد از خاک افغانستان نیز، توسط سازمان ملل به رسمیت شناخته نشد. در عین حال به استثنای پاکستان، عربستان سعودی و امارات متحده، هیچ یک از کشور های جهان با طالبان روابط سیاسی نداشتند و حکومت آنان را به رسمیت نمی شناختند. با این حال گاهی از روابط پنهان کشورهای بزرگ از جمله بریتانیای کبیر با طالبان نیز، نام برده می شود. اما سیاست رسمی و آشکار ابن کشور، حکایت از عدم همکاری و رابطه با طالبان دارد. چرا که درست در ۱٤ اکتبر ۱٩٩٧ (٢٢ میزان/مهر ۱٣٧٦)، "بی نظیر بوتو" نخست وزیراسبق پاکستان در مصاحبه با رادیو بی بی سی اظهار داشت که ایالات متحده آمریکا و انگلیس با پول عربستان تامین کننده اسلحه طالبان اند. اما دولت بریتانیا هیچگاه این گفته را نپذیرفته، و آن را ادعائی بیش نمی داند.
اما روابط سیاسی دو کشور بریتانیا و افغانستان پس از حادثه یازدهم سپتامبر و آغاز حملات نیروهای ائتلاف بین المللی ضد تروریسم به رهبری ایالات متحده بر مواضع طالبان، برجسته شد. بریتانیا از طرح حمله بر این مواضع که منجر به سقوط امارت خود گردان طالبان در افغانستان گردید، به شدت دفاع کرد. در عین حال نخستین بمب افکنی که مواضع این گروه را به لرزه در آورد، خلبان زن بریتانیایی بود که آغاز حملات برضد نیروهای طالبان را مژده داد. پس از آن بریتانیا به عنوان یکی از حامیان اصلی و قوی ادامه مبارزه علیه تروریسم، از دولت افغانستان حمایت کرد. "حامد کرزی" رییس جمهوری اسلامی افغانستان نیز، تونی بلیر را یکی از بزرگترین دوستان افغانستان خوانده است.
نخستین مهمان افغانی


٤ ژوئن ٢٠٠٣(١٤ خرداد ١٣۸٢)
حامد کرزی با انتخاب بر پست ریاست دولت انتقالی در افغانستان، روز چهارشنبه ٤ ژوئن ٢٠٠٣(١٤ خرداد ١٣۸٢) برای یک دیدار رسمی وارد بریتانیا شد. وی درین سفر ضمن ملاقات با بلیر و ملکه الیزابت، خواهان همکاری بیشتر بریتانیا در زمینه امنیت و بازسازی افغانستان گردید. بلیر نیز با اظهار نگرانی از افزایش تولید مواد مخدر درافغانستان، گفت که بیش از ٩٠ در صد از هیروئین موجود در بریتانیا از افغانستان وارد آن کشور می شود. همچنین درین دیدار، سران دو کشور ابتکار عمل تازه ی را مطرح کردند. به این مفهوم که برای کمک به تقویت قدرت دولت مرکزی افغانستان، هشت تیم بازسازی استانی از نظامیان تشکیل شود. در نخستین اقدام، بریتانیا عهده دار رهبری آن تیم ها شد و سهم این کشور در نیروی بازسازی استانی ٦٠ سرباز، و ساحه کاری آن در مزار شریف در شمال افغانستان مشخص گردید. به علاوه درین سفر حامد کرزی خواستار همکاری بریتانیا در آموزش پلیس افغانستان شد. "جف هون" وزیر دفاع بریتانیا نیز به دوام حمایت نظامی از دولت افغانستان و مبارزه با بی قانونی تاکید کرد، و به حامد کرزی وعده همکاری داد.
تاکید بر شکست تروریسم


٧ ژوئیه ٢٠٠۵ (١٦تیر ۱٣۸٤)
تونلی بلیر با تقبیح حملات انفجاری در لندن حین اجلاس گروه هشت، اعلام داشت که تروریست ها باید بدانند که اراده کشورهای آزاد برای دفاع از ارزش های خود، نیرومند تر از عزم تروریست ها برای قتل مردمان بیگناه به منظور تحمیل نظراتشان برجهانیان است. بلیر همچنان حمله بر بریتانیا را حمله بر تمامی کشور های عضو اجلاس هشت دانست، و اضافه نمود که همه کشورها عزمی مشترک برای شکست ترویسم دارند. بریتانیا همچنین برای شکست هرچه بیشتر شورشیان طالب و مبارزه با مواد مخدر در افغانستان، کمک ٢٧٠ میلیون پاوندی را برای سه سال به این کشور وعده داد. "کیم هاولز" معاون وزیرخارجه ی بریتانیا روز ۵ اوت ٢٠٠۵ (١٤ مرداد ۱٣۸٤) پس از ملاقات با "حبیب الله قادری" وزیر مبارزه با مواد مخدر افغانستان، گفت که کاهش این مواد در افغانستان از اولویت های کاری دولت بریتانیا درین کشور می باشد. وی افزود مسئله مواد مخدر تنها مشکل افغانستان، پاکستان، ایران و منطقه نیست. چراکه ٩٥ در صد هروئينی که در بریتانیا، آلمان، فرانسه و سایر کشورهای اروپایی به مصرف می رسد، در افغانستان تولید می شود.
در تداوم سیاست پشتیبانی از دولت افغانستان، "جان رید" وزیر دفاع بریتانیا روز ٣٠ سپتامبر ٢٠٠۵ (۸ مهر ۱٣۸٤) وارد کابل شد. درین سفر، آقای رید موضوع گسترش نیروهای تحت فرماندهی ناتو به جنوب افغانستان را مورد بررسی قرار داد. او در نخستین روز از سفر چهار روزه اش همراه با یک واحد گشت زنی بریتانیایی از بخش هایی از شهر کابل دیدار، و از وضعیت امنیتی درین شهر ابراز خرسندی کرد. وی گفت که بریتانیا یکی از کشور های مهم عضو ائتلاف بین المللی ضد تروریسم به رهبری آمریکاست. او همچنین اظهار داشت که بیشتر از ۸٠٠ تن از سربازان کشورش در چوکات نیروهای ائتلاف و نیروهای بین المللی کمک به امنیت تحت فرماندهی ناتو برای مبارزه باتروریستها، در افغانستان به سر می برند.
رو در رویی با القاعده و طالبان


۱۸ ژانویه ٢٠٠٦ (٢۸ دی ١٣۸٤)
بریتانیا پس از تحویل گیری فرماندهی ناتو، جانشین واحدهای آمریکایی در جنوب یعنی یکی از پرمخاطره ترین نقاط افغانستان گردید. "ویکتوریا نولاند" نماینده ایالات متحده در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)، در مورد استقرار نیرو های بریتانیایی در جنوب گفت که دست زدن به چنین عملیاتی مستلزم به کارگیری واحدهای نظامی قوی و مقاوم می باشد. چراکه بریتانیا درست زمانی فرماندهی ناتو در جنوب را به دست می گیرد که پس از سقوط رژيم طالبان در افغانستان، افرادی که از آنان با عنوان هواداران اين رژيم و طرفداران شبکه القاعده ياد می شود، عمليات عليه نيروهای ائتلاف بين المللی و دولت مرکزی افغانستان را آغاز کردند.پس از استقرار این نیروها در جنوب، تاکتیک جدید طالبان در بکار گیری از حملات انتحاری شدت بیشتری یافت، و نیروهای بریتانیایی در این منطقه را دچار سرخوردگی کرد. در همین حال دولت بریتانیا میزبان کنفرانس دو روزه بین المللی درمورد آینده افغانستان گردید. این کنفرانس که از تاریخ ۱ فوریه ٢٠٠٦ (۱٢ بهمن۱٣۸٤) در لندن برگزار شد، تعهد مالی بیش از ده میلیارد دلار از سوی هفتاد کشور جهان را در پی داشت. همچنین سندی تحت عنوان "توافقنامه افغانستان" به امضا رسید، که براساس آن این کشور به عملکرد شفاف و پاسخگو، و مبارزه علیه مواد مخدر، تروریسم و رعایت حقوق بشر، متعهد شده است.در نشست خبری که در پایان این همایش دو روزه برگزار شد، کیم هاولز معاون وزیرخارجه بریتانیا گفت، که این کنفرانس اساس تغییر در عرصه های مختلف در افغانستان، و زندگی میلیون ها افغان است.همچنان آقای بلیر که روز ۱ فوریه ٢٠٠٦ (۱٢ بهمن۱٣۸٤) در لندن سخن می گفت، اظهار داشت که بریتانیا طی ٣ سال آتی بالغ بر ۸٠٠ ميليون دلار به افغانستان کمک می کند.با تشدید فشارشورشیان طالب در جنوب بر نیروهای نظامی بریتانیا، جان رید وزیردفاع این کشور روز ٢۵ ژانویه ٢٠٠٦ (۵ بهمن۱٣۸٤) از طرح دولت متبوع خود مبنی بر افزایش شمار نظامیان این کشور در افغانستان خبر داد. آقای رید گفت این افزایش چشمگیر باعث می شود تا ماه ژوئیه ٢٠٠٦ (تیر ١٣۸۵) تعداد نظامیان ارتش بریتانیا در افغانستان به ۵ هزار و ٧٠٠ نفر برسد. وی افزود که هدف اين نيروها که به چرخ بال های تهاجمی مجهز هستند، کمک به جلوگيری از حملات مخالفان خواهد بود. در عین حال تونی بلیر اعلام داشت که فرماندهان بریتانیایی مستقر در افغانستان تمامی کمک های مورد نیاز خود را، دریافت خواهند کرد. او که به مناسبت پنجمين سال حمله ائتلاف ضد تروريسم به افغاستان با يک رسانه نظامی بريتانيا سخن می گفت، خاطرنشان کرد که سربازان هموطنش در جنگ با طالبان از هر نوع پشتيبانی لازم برخوردار خواهند بود. وی همچنین گفت که این سربازان "وظيفه فوق العاده ای" در افغانستان دارند، که تأمين امنيت جهانی است. آقای بلیر با دفاع از اعزام سربازان کشورش به صف مقدم نبرد با طالبان، گفت که اين کار در واکنش به حملات يازدهم سپتامبر و نياز به بيرون راندن طالبان و القاعده از افغانستان انجام شده است. وی افزود: "اگر ما اجازه دهيم که بار ديگر از افغانستان به عنوان پايگاه آموزش تروريسم استفاده شود، اين پديده (تروريسم) به خيابان های ما خواهد رسيد و شهروندان بريتانيايی را هدف قرار خواهد داد". این در حالیست که يک کميسيون مجلس بريتانيا در مورد امنيت سربازان اين کشور که به جنوب افغانستان اعزام می شوند، ابراز نگرانی کرده است. در جديد ترين گزارش اين کميسيون آمده که بين هدف بريتانيا برای ايجاد و گسترش ثبات و امنيت در منطقه، و تلاش اين کشور برای ايجاد يک راهبرد (استراتژی) موفق مبارزه با مواد مخدر، تضادی اساسی وجود دارد. چراکه به گفته اعضای این کمیسیون "يکی از این اهداف کنترل و از بين بردن توليد مواد مخدر است، که تعداد کثيری از مردم افغانستان برای تامين معيشت خانواده ها و تغذيه خود به آن متکی هستند. در حالی که ديگری تأمين امنيت و استقرار ثبات در اين کشور می باشد. بنابراين دشوار است امنيت و ثبات را در کشوری به وجود آورد، که سعی می شود يکی از منابع عمده تامين معيشت آن را از بين ببرد. (لذا) از همين جا، تنش به وجود می آيد." در عین حال روزنامه گاردین در تحلیلی به نقل از "ژنرال دیوید ریچارد" آورده، که وی وضعیت در افغانستان را نگران کننده می خواند. اين فرمانده ارشد بريتانيايی گفته که "مقامات محلی فاسد" باعث افزايش مشکلات کنونی شده اند، و تيم های بازسازی استانی ناتو نيز گزارش های ضد و نقيضی از وضعيت ارايه می کنند. در عین حال به تاریخ ١٩سپتامبر ٢٠٠٦ (٢۸ شهریور۱٣۸۵ ) "دز براون" وزير دفاع بريتانيا گفت که جنگ با طالبان "حتی سخت تر از آن بود، که ما انتظار داشتيم. ما طالبان را دست کم گرفته بودیم. " اما به گفته او نيروهای ناتو آرمان شرافتمندانه ای در پيش دارند، و در ماموريت خود موفق خواهند شد. فرمانده "جيمز لودن" از بلند پایگان ارتش بریتانیا از دسته چتربازان مستقر در هلمند نیز، در اظهاراتی عملکرد نيروی هوايی سلطنتی این کشور در افغانستان را "مطلقآ نا کارآمد" خواند و گفت که در افغانستان به نيرو و چرخ بال بيشتری نياز است. زیرا نيروی هوايی بريتانيا در افغانستان با تجهیزاتی که در اختیار دارد، فاقد کارآرایی لازم می باشد.
عقب نشینی یا شکست؟


١٧ اکتبر ٢٠٠٦ (٢۵ مهر ۱٣۸۵)
به تاریخ ١٧ اکتبر ٢٠٠٦ (٢۵ مهر ۱٣۸۵)، رسانه های جهان خبر از خروج سربازان بریتانیایی از موسی قلعه استان هلمند دادند. موسی قلعه یکی از پرمخاطره ترین ماموریت های ارتش بریتانیا در افغانستان می باشد، که شاهد برخوردهای شدید شورشیان طالب و نیروهای ناتو مستقر در هلمند بوده است. نیروهای بریتانیایی ادعا دارند که موسی قلعه را در یک توافق به سران قومی این منطقه واگذار کرده، و خود عقب نشینی کرده اند. براساس این توافق سربازان بریتانیایی دست به حمله به این منطقه نزده، و بزرگان قوم باعث راندن طالبان ازین خطه پر آشوب خواهند شد. اما برخی از سخنگویان طالب مدعی هستند که در زمینه خروج نیروهای ناتو از موسی قلعه، با آنها مذاکره شده است. ولی نیروهای بریتانیائی این ادعا را نپذیرفته، و می گویند که گفتگو ها با سران قومی هم "دموکراتیک " بوده و هم براساس رسوم و فرهنگ افغانی انجام شده است. نیروهای بریتانیایی زمانی اقدام به عقب نشینی از استان هلمند کردند، که بیست ونه نظامی این نیروها درین استان کشته شدند. ٩ تن از این افراد، در برخوردهای شدید با شورشیان طالب در موسی قلعه کشته شدند.اقدام ارتش بریتانیا در موسی قلعه، باعث خشم رییس جمهوری افغانستان گردید. اما حامد کرزی در سفری که در ١٤ فوریه ٢٠٠٧ (٢۵ بهمن ۱٣۸۵ ) به بریتانیا داشت، در مورد مذاکره نیروهای این کشور در موسی قلعه گفت: "من در آن زمان (بار اولی که موسی قلعه بدست طالبان افتاد) عصبانی شدم. زيرا اين حادثه درست بعد از مذاکرات دولت پاکستان با شورشيان در وزيرستان، رخ داد. اما وقتی با سران قوم در اين منطقه صحبت کردم، به استاندار هلمند دستور دادم کاری کند که سران موسی قلعه راضی باشند. در ضمن ما هم درباره آينده موسی قلعه کاری می کنيم، که رضایت این سران قوم جلب شود." در عین حال تونی بلیر در سفر غیر مترقبه روز دوشنبه ٢٠ نوامبر ٢٠٠٦ (٢٩ آبان ۱٣۸۵) خود، پس از دیدار از پاکستان وارد افغانستان گردید. او نخست برای بازدید از نیروهای بریتانیای مستقر در جنوب افغانستان، وارد استان نا آرام هلمند گردید. بلیر پس از این بازدید، به همراه حامد کرزی رییس جهوری افغانستان در نشستی خبری در کابل شرکت کرد. او در این نشست گفت: "تا زمانی که گروه های تندرو مسلح شکست نخورده باشند، نظامیان بریتانیایی در افغانستان باقی خواهند ماند."بلیر در دیدار از پاکستان نیز، با مقامات این کشور در مورد افغانستان گفتگو کرد. او در دیدارهای جداگانه با مقامات ارشد پاکستان از جمله پرويز مشرف رييس جمهور، و شوکت عزيز نخست وزير، در باره روابط دو کشور و اوضاع منطقه گفتگو کرد.وضعيت افغانستان و از جمله تلاش برای خاتمه دادن به فعاليت شورشيان مخالف دولت -که گفته می شود برخی از آنان در خاک پاکستان پنهان شده اند-، از جمله موضوع های مورد گفتگوی دو طرف بوده است.
افغانستان اسلامگرايان تندرو مستقر در داخل پاکستان را مسئول فعالیت های شورش طلبانه در کشور خود می داند، و دولت پاکستان را به کوتاهی در زمينه مقابله با آنان متهم کرده است. اما مقامات پاکستانی گفته اند که ادامه شورش طالبان، ريشه های داخلی دارد.
به تاریخ ٢٤ نوامبر ٢٠٠٦ (٤ آذر ۱٣۸۵)، نیروهای بریتانیایی تحت امر ناتو در جنوب افغانستان، از کمبود تجهیزات شکایت کردند.
"استفن بران" افسر نظامی بریتانیا در استان هلمند گفت، که افراد تحت فرمانش با کمبود مهمات اصلی جنگ و تجهیزات مخصوص مواجه اند. وی افزود که این افراد از خودروهای نظامی مناسبی برخوردار نبوده، و با مشکلات اسلحه نیز روبرو هستند. اما این اظهارات توسط "اندی پرایس" سخنگوی ارتش بریتانیا درافغانستان، رد شد.به تاریخ ٢٢ آوریل ٢٠٠٧ (٢ اردیبهشت۱٣۸٦) نیروهای بریتانیایی مستقر در جنوب افغانستان در یک آگهی رادیویی به مردم محل اطمینان دادند، که این نیروها در کار تخریب مواد مخدر اشتراک نداشته و آن را از مسوولیت های کاری شان نمی دانند. یکی از بلندپایگان ارتش بریتانیا در هلمند گفت که کار نظامیان مستقر در این منطقه نابود کردن خشخاش نبوده، و وظیفه اصلی این نیروها تنها همکاری برای حفظ امنیت مردم می باشد. این درحالیست که در سال گذشته زمانی که نیروهای بریتانیایی در هلمند مستقر می شدند، "ژنرال دیوید ریچاردز" فرمانده این نیروها در مصاحبه ای با بی بی سی گفته بود که نیروهای آنان در هلمند در کنار تلاش برای امنیت، در عملیات نابود کردن خشخاش نیز همکاری می کنند.
کیم هاولز معاون وزارت خارجه بریتانیا هم در دیدار ۵ اوت ٢٠٠۵ (۱٤مرداد۱٣۸٤) خود با "حبیب الله قادری" وزیر مبارزه با مواد مخدر افغانستان، در لندن وعده داده بود که یکی از اولویت های کاری دولت بریتانیا در افغانستان، مبارزه با کشت و تولید مواد مخدر خواهد بود.در عین حال اسدالله وفا استاندار هلمند، در یک سفر رسمی وارد لندن شد. وی درین سفرکه به دعوت حکومت بریتانیا انجام پذیرفته بود، با وزرای خارجه، دفاع و برخی دیگر از مقامات این کشور دیدار داشت. او با این مقامات ارشد بریتانیایی در مورد کشت بدیل برای خشخاش و طرح های عمرانی، گفتگو کرد.
استعفای بلیر وآینده روابط افغانستان و بریتانیا


۱٠مه ٢٠٠٧ (٢٠ اردیبهشت۱٣۸٦)
روز پنجشنبه ۱٠مه (٢٠ اردیبهشت) سال جاری، تونی بلیر نخست وزیر بریتانیا در جمع هواداران حزب کارگر در حوزه انتخابیه خود در شهر "سجفیلد" در شمال شرقی انگلستان، حضور به هم رساند. وی ضمن اعلام تصمیم به کناره گیری از رهبری حزب متبوع خویش، اظهار داشت که روز ٢٧ ژوئن (٦ تیر) استعفای خود از مقام نخست وزیری را، رسما تقدیم ملکه خواهد کرد.
استعفای بلیر برای کشور های دوست از جمله افغانستان، خبر چندان خوش آیندی نبود. زیرا روابط او پس از استقرار حکومت جدید در افغانستان، با این کشور دوستانه و بیشتر توأم با روحیه همکاری بود. در عین حال در جریان ماموریت نیروهای انگلیسی در افغانستان، در برخی موارد کشیدگی های نیز میان کابل و لندن دیده می شد. توافق در موسی قلعه از جانب انگلیس با شورشیان طالب و رنجش دولت افغانستان ازین مورد، سیاست های جانبدارانه انگلیس از پاکستان در قبال مسایل افغانستان با آن کشور، دخالت در تقرر و تبدل مقامات عالیرتبه ی کشور، مخالفت دولت افغانستان با اعطای لقب شوالیه به سلمان رشدی نویسنده کتاب آیات شیطانی، و ... از جمله مسایل عمده در روابط بریتانیا و افغانستان در دوران زمامداری آقای بلیر محسوب می شوند. با ابن حال واکنش حامد کرزی رییس جمهوری اسلامی افغانستان به استعفای آقای بلیر، دوستانه بود. وی در این مورد گفت: "نخست وزیر بریتانیا نقش خود در صحنه جهانی را، به بهترین شکل ممکن ایفا کرده است."اینک با رفتن بلیر، سوال آینده روابط افغانستان و بریتانیا مطرح است، که با توجه به رویکرد سیاست نخست وزیر جدید این کشور روشن خواهد شد. اما آنچه در حال حاضر آشکار می باشد این است که با رفتن بلیر، درکوتاه مدت در سیاست خارجی بریتانیا در قبال افغانستان تغییر چشمگیری دیده نخواهد شد.


هیچ نظری موجود نیست: