تلخی های ماه عسل آصف علی زرداری

دولت بی تجربه و معضلات فراوان
در عمر اندکی بیش از شصت سال پاکستان، هیچ گاه سرنوشت این کشور و ملت به این بغرنجی و حساسیت نبوده است. همچنین هیچ وقت مثل این روزها آشفتگي سياسي، خشونت های تروريستي، ضعف اقتصادي، و تیرگی روابط با دو همسايه اصلي یعنی هند و افغانستان را، همزمان تجربه نکرده است.آصف علی زرداری و مشاوران کم تجربه اش با حذف نواز شریف و حزب مسلم لیگ ( نواز)، دولت سست و بی بنیادی را بناکردند که از درون کم رونق است، و بر اساس یک جانبه نگری و یکه تازی اداره می شود.
گذشته از مشكلات داخلي كه شمرده شد، چالش‌ هاي سياست خارجي پيش روي دولت نوپای پاکستان هم کم نیستند. زیرا دولت زیر رهبری حزب مردم، در تقابل با طالبان پاکستانی نبردی طولانی را پیش روی دارد که ادامه همكاري ضد‌ تروريستي با آمريكا می باشد. به علاوه مقامات کاخ سفید به شکل فزاینده‌ای از عملکرد پاکستان در قبال جنگجویان القاعده و طالبان در مناطق مرزی با افغانستان ناراضی می باشند، و خواستار عملیات در درون مرزهای پاکستان هستند. این خواسته، همکاری با آمریکا را برای حکمرانان تازه کار پاکستان دشوار می سازد.

تقابل دیدگاه
در دولت بوش، عده‌اي از ميزان همكاري پاكستان در مقابله با شبه‌ نظاميان طالبان و القاعده ابراز نااميدي كرده‌اند. به همين دليل، در واشنگتن سياست افزايش حضور نظامي در خاك پاكستان اتخاذ شده‌ است. کمااینکه جرج بوش در ماه ژوئيه (تير ماه) براي اولين بار به‌ طور محرمانه دستور داد تا نيروهاي عمليات ويژه آمريكا بدون اينكه تاييد قبلي از دولت پاكستان دريافت كنند، حملاتي زميني در خاك اين كشور انجام دهند.پس از تقريبا ۷ سال همكاري دولت آمريكا با پاكستان در مبارزه با طالبان و القاعده، اين دستور محرمانه نقطه عطفي در این همکاری محسوب می شود که شرايط را براي دولت جديد پاكستان دشوارتر مي ‌كند. زیرا اين دولت نمي‌ تواند نگراني‌ ها و ملاحظات داخلي را، با درخواست‌ هاي خارجي و به‌ ويژه خواسته‌ هاي واشنگتن سازگار كند. کمااینکه نظرسنجي‌ ها نشان مي‌ دهد كه نزديك به ٨٠ درصد از مردم پاكستان با عمليات نظامي آمريكا در خاک كشور خود مخالفند. در عین حال پس از پیاده شدن واحد سربازان آمریکایی برای عملیات در درون مرزهای پاکستان، مجلس ملی این کشور در بيانيه شديد‌اللحني خواستار آماده‌ شدن ارتش براي پاسخ به اين عمليات گردید. در این پیوند ژنرال پرویز اشفق كياني رییس ارتش اعلام کرد، که این کشور در قلمرو خود وجود هیچ نیروی خارجی را تحمل نخواهد کرد. او همچنین هشدار داد كه نيروهاي كشورش از اين به بعد نيروهاي بيگانه را از ورود به خاك پاكستان منع خواهند نمود. يوسف رضا گيلاني نخست ‌وزير پاكستان هم حمايت خود را از سخنان صريح ژنرال كياني اعلام نمود. او در یک سخنرانی تلویزیونی گفت که اظهارات كياني منعكس‌ كننده عقايد و سياست هاي دولت پاكستان است، و وی نیز از آنها حمایت می کند. سخنان كياني در انتقاد از آمريكا از اين جهت مهم تلقي مي ‌شود، كه او به ندرت در جمع عمومي صحبت مي ‌كند. ديگر اينكه او فرمانده قدرتمندترين بخش از دولت پاكستان، يعني ارتش است.

همراهی با ارتش، جدایی از آمریکا
حمايت بي‌ چون و چراي نخست وزير پاكستان از مواضع ارتش، مي ‌تواند به مفهوم پايان يا حداقل اختلالي جدي در روابط پاكستان و آمريكا باشد.زرداري در داخل پاكستان با مشكلي بزرگ به نام ارتش رو‌به ‌روست. زیرا این نیروی نظامی همچنان از بازيگران مهم عرصه سياست این کشور می باشد. از قضا همين نهاد هم هست، که سابقه همكاري و نزديكي با طالبان را دارد. در عین حال همين ارتباط نزديك می باشد كه تلاش هر دولتي در اسلام‌ آباد را براي ريشه‌ كني شبه‌ نظاميان در خاك پاكستان، بي‌ اثر مي‌ كند. با درک این واقعیت بود که آمریکا هم پس از روی کار آمدن حکومت زیر رهبری حزب مردم، پيش از هر كاري اقدام برای مهار ارتش را روی دست گرفت. اما عدم دقت و ملاحظه لازم برای این کار، باعث آن گردید که ارتش پاکستان با عملیات نظامی آمریکا در خاک کشور خود احساس حقارت نموده و به واکنش در برابر آنها بپردازد. این عکس العمل های ارتش پاکستان و همدستی حکومت غیر نظامی این کشور (که از متحدین آمریکا برای تحقق طرح هایش در منطقه خوانده می شود) با این نیرو، در واقع كليه رؤیاهای آمریکایی ها در مهار این ارتش را برهم زد.این مساله زمانی با قاطعیت بیشتر مطرح گردید که آصف علي زرداري رئيس جمهور پاكستان در یک اقدام ضد آمریکایی و همآهنگ با فرماندهان ارتش، روز شنبه ٢٠ سپتامبر (٣٠ مهر) در اولين سخنراني خود در مجلس اين كشور گفت كه به تروريست‌ها و قدرت‌هاي خارجي اجازه نخواهد داد تماميت ارضي كشورش را نقض كنند. زرداري در ادامه افزود: "پاكستان نبايد اجازه دهد كه از خاكش براي حملات تروريستي عليه كشور‌هاي ديگر استفاده شود. در عين حال هيچگونه نقض تماميت ارضي خود را به نام مبارزه با شبه نظاميان تحمل نخواهد كرد."وي كه همزمان با ادامه حملات موشكي آمريكا از خاك افغانستان به مناطق قبايلي پاكستان سخن مي‌ گفت، همچنین خاطرنشان کرد: "ما بايد تروريسم و افراط گرايي را ريشه كن كنيم. اما تجاوز به حاكميت ملي و تماميت ارضي كشورمان تحت لواي مبارزه با تروريسم را هم، از سوي هيچ قدرتي تحمل نخواهيم كرد."

در یک خط قرار گرفتن دیدگاه های ارتش، سازمان استخبارات نظامی، و حکومت پاکستان، باعث مي ‌شود كه واشنگتن با چشم‌ هايي نگران به فكر تغيير سياست خود در مقابل آن کشور باشد. از دید کارشناسان در حال حاضر آمریکا به این گفته که" آمریکا و پاکستان برای حفاظت از جان انسان‌ های بی‌ گناه با هم همکاری می نمایند، تبادل اطلاعات دارند، و سرویس‌ های اطلاعاتی و نیرو های نطامی با هم کار می کنند" اکتفا کرده، و منتظر تحولات جديدی می باشد که قرار است از راه برسند.

این مطلب را روی سایت واشنگتن پریزم بخوانید

افغانستان؛هفت سال پا به پای زمان

درست سه ما پس از فروپاشی برج های مرکز تجارت جهانی، افغانستان میزبان هزاران سرباز تا به دندان مسلح غربی که بهایی دست کم گرفتن اینکشور در محاسبات جهانی را می پرداختند گردید.هفت سال ازفروریختن برج های دوقلوی مرکز تجارت جهانی می گذرد. فروپاشیی که پس لرزه هایش سبب تغیرات برق آسا در افغانستان، کشوری که پس از جنگ سرد آمریکایی ها به یکبارگی بدان پشت کرده بودند گردید.با ورود سربازان سپید پوست و آفتاب ندیده ی غربی ،مردم شهرهای بزرگ افغانستان به استقبال آنان به جاده سرازیر می شدند، میزبانی ده ها هزار سرباز خارجی خوانده یا ناخوانده در سه دهه اخیر مردم این کشور را در استقبال از دوستان خوب آبدیده کرده است.نگاه های اولیه نظامیان اروپایی به شهروندان افغان با شگفتی و تعجب همراه بود. آنان که برای پاسبانی صلح در کشوری که میراث دار سه دهه جنگ ونابه سامانیست گسیل داشته شده بودند از دیدن سرو گردن شهرها و مردمان رنج دیداه ش شوکه شده و همه را تروریست خیال می کردند، در مقابل مردم افغانستان نیز از سرعت عمل این نیروها در برچیدن بساط طالبان حیرت زده شده وبه آنها به دید انسان های ماشینی نگاه می کردند.اما وضعیت به زودی دگرگون شد، نظامیان خارجی باپیاده شدن از خودروو کامیون های نظامی و پایان داشتن میله ی تفنگ شان ، به قدم زدن درجاده ها آغاز کردند، این نیروها همزمان با گشت های امنیتی در جاده هاوارد گفت و شنود با برخی از شهروندان افغان گشتند که با تبادل چند کلام آنها به دور از تصور ذهنی خود افغانها را مردمان صمیمی، و دوست داشتنی یافتند.هزاران نوجوان افغان که در سالهای هجرت به کشورهای خارجی پناه برده بودند و انگلیسی خوب می دانستند با برگشت به کشور به عنوان ترجمان با این نیروها همکار گردیدند.از آنجا که نیروهای غربی به یکباره گی به افغانستان سرازیر شدند با فرهنگ ، و سنت های جامعه افغانی کاملآ نا آشنا بوده وبرای آشنایی با فرهنگ و سنت های رایج در افغانستان به کسانی پناه آوردند که به عنوان ترجمان زیر دست این نیروها کار می کردند، این ترجمان ها یا جوان های دارای کمترین سطح آشنایی با فرهنگ و سنت های جامعه بودند و یاهم کاملا به مانند نیروهای غربی چون خود سالها درهجرت به سر برده اند از فرهنگ و سنت های جامعه به دورمانده اند.

آغاز ماجرا
شوربختی نیروهای خارجی در افغانستان از همین نقطه آغاز شد، برخورد این نیروها به مردم از عینک ترجمان های مکتب نرفته و کم سوادی بود که تنها می توانستند انگلیسی خوب صحبت کنند.بی توجهی به خط قرمز های به نام فرهنگ و سنت جامعه افغانی از سوی نیروهای خارجی آرام آرام چهره ی نیروهای دوست را به اشغالگر و بی بند و بار تبدیل می کرد، نظامیان خارجی که در روستا های افغانستان سرگرم جستجوی رد پای طالبان و القاعده بودند با اشاره انگشتان ترجمان ها رفتار کرده و هزاران تن از افراد بیگناه که شاید خود از طالبان متنفر بوده اند را به نام های طالب و القاعده بازداشت ومورد ضرب و شتم قرار دادند.همچنان همزمان با بازرسی منازلی که در آنها گمان می رفت افراد مرتبط با طالبان و القاعده پناه آورده باشند به بازرسی لباس های زنان و موارد محرمی شروع کردند که چهره ی آنان را زشت تر جلوه می داد.نفرت و انزجار مردم نسبت با این برخوردنظامیان خارجی به آتش زیر خاکستر می ماند که با گذشت هر روز تند تر می شد. با این حال نظامیان خارجی مستقر در افغانستان که برای پاسبانی صلح درین کشور آمده بودند خود را در برابر موجی از اعتراضات شهروندان افغان دیدند که از روستا های اینکشور آغاز گردیده و به سوی شهر ها در حرکت است.

خارج شدن کنترل شهر ها
در یکچنین وضعیتی شرایط به گونه ی شکل گرفت که هر روز صف مخالفین دولت از مجموعه ی مردمانی که ازعملکرد نیروهای ناتو و ائتلاف ناراضی به نظر می رسیدند طویل تر می شد تا آنکه طالبان قادر شدند برای نخستین بار شهر موسی قلعه ولایت هلمند در جنوب افغانستان را در تصرف خود در آوردند، این نخستین رزم آرایی طالبان در برابر نیروهای افغان و خیل نظامیان 60 و یک هزار نفره ی اروپایی بود که زنگ های خطر را به صدا در آورد.طالبان در نخستین فتوحات خود به این حقیقت دست یافتند که نیروهای خارجی مستقر در افغانستان توان جنگ های رویاروی را به دلیل نا آشنایی با اراضی افغانستان ندارند و به زودی می توانند آنان را در برخی از مناطق در جنوب افغانستان از پای در آرند.

از زمین به هوا
نیروهای ناتو و ائتلاف در چندین برخورد با طالبان عملآ توان ستراتیژیک جنگ های رویاروی با این گروه را از دست دادند و به نیروی هوایی پناه آوردند آنان در ابتدا از نیروهای هوایی شان به خوبی سود جستند و موفق به کشتن صداها شورشی درینکشور گردیدند اما این اقدام نظامیان خارجی نیز از سوی طالبان خنثی گردید.

تغیرتاکتیک
طالبان پس از دادن کشته های بسیار بدین نتیجه رسیدند تا در نحوه عملیات شان تغیر وارد آورند، آنان در تاکتیک جدید از منازل رهایشی شهروندان افغان به عنوان پنا گاها و مراکز عملیاتی خود استفاده کردند. که همزمان با آغاز عملیات طالبان بر اهداف ائتلاف و ناتو این نیروها از قوت های هوایی کمک طلب می کردند که تا رسیدن قوت های هوایی طالبان منطقه را ترک کرده و روستاییان را در تیررس بم افگن های ناتو و ائتلاف قرار می دادند.با این تاکتیک گروه های مدافع حقوق بشر و دولت افغانستان از کشته شدن غیرنظامیان انتقاد کرده و در حقیقت طالبان با تاکتیک جدیدشان موفق شدند تا سه دشمن ، ناتو ، ائتلاف و دولت افغانستان را به جان هم بیندازند.

ناتو،ائتلاف و دولت افغانستان
آخرین نمود از بجان هم افتادن دولت افغانستان، ناتو و ائتلاف را در روستای عزیز آباد ولایت هرات در غرب افغانستان می توان دید، در حالی که حامد کرزی رییس جمهوری اسلامی افغانستان با انتقاد از کشتار غیر نظامیان بوسیله ی سربازان ائتلاف این کار را غیر قابل قبول دانست نیروهای ائتلاف با رد گفته های رییس جمهور تاکید کردند که درین عملیات شماری از فرماندهان سرشناس طالبان را کشته اند و شمار غیر نظامیان کشته شده انگشت شمار می باشد.این مساله با عث آن گردید تا حامد کرزی رییس جمهوری اسلامی افغانستان برای همدردی با شهروندان افغان به روستای عزیز آباد سفر کرده و ماجرایی در افتادن خود با غربیان را شرح دهد، کرزی درنشست با سران قوم و نزدیکان مقتولین گفت : "روابط ما با خارجی ها بسیار خراب شده است".

آینده ؟
به نظر می رسد حامد کرزی رییس جمهوری اسلامی افغانستان از نا به سامانی و وخامت اوضاع در کشورش کاملآ نا امید شده است او دریکی از سخنرانی هایش با اشاره به این نکته گفت :"هنوز هم تهدید است کسی از ترس تروریسم ، کسی از ترس بمباردمان های(خارجی ها) و توان این ملت ازین سرزمین نیست که خود را نجات دهد ، نه از تروریستان جلوگیری کرده می توانیم که از پاکستان می آیند و نه هم توان جلوگیری از عملیات نیروهای ائتلاف را داریم که به بهانه تروریسم بمباردمان می کنند و فرزندان ما در آن کشته می شوند، ظلم از حد گذشته است ، ظلم از حد بلند تررفته است ، نه زور خارجی ها را داریم که بگویم بمباردمان نکنند ، و نه هم زور پاکستان را داریم که بگویم بم نفرست". هر چند سخنان کرزی تصویر تاریکی از آینده افغانستان را نشان می دهد اما پس از هفت سال اوهنوز باور دارد که گزینه ی برای نجات افغانستان باقیست و آن در یکپارچه گی افغانهاست :"جهانی که به کمک ما آمده با تشکر از آنها با ممنونیت از آنها بازهم نمی توانند افغانستان را نجات دهند،نجات این کشور،نجات فرزندانش ،از ظلم از پارچه پارچه شدن به بم و انتحار از پارچه پارچه شدن به دست تروریسم و دشمن افغانستان تنها در اتفاق ما و در درک حقایق است".

این مطلب را روی سایت رادیو زمانه بخوانید

خسوف در روابط غرب با حاکمیت افغانستان

به نظر می رسد پس از انتقادهای حامد کرزی رئیس جمهوری اسلامی افغانستان از نحوه عملکرد بریتانیایی ها و امریکاییان در نبرد "علیه تروریسم" در افغانستان، خسوف شدیدی در روابط این کشور با حمایت کنندگان آن و به ویژه ایالات متحده واقع شده است. کرزی در اظهارات انتقادآمیز خود خواهان آن شده بود تا تصمیم گیری های اصلی در افغانستان به دولت زیر رهبری وی واگذار شود، و حضور نیروهای خارجی درین کشور مورد بازبینی قرار گیرد. روز جمعه اول سنبله/شهریور (٢٢ اوت) نیروهای ائتلاف بین المللی تحت فرمان آمریکا در افغانستان اعلام کردند، که با پشتیبانی هوایی ٣٠ شورشی طالبان را در یک درگیری رویاروی در روستای عزیز آباد شهرک شیندند ولایت هرات (در غرب افغانستان) کشتند. اما همزمان با پایان عملیات، مقامات افغان و برخی از ساکنان محلی گفتند که در پی بمباران نیروهای ائتلاف بر روستای مورد اشاره، دست کم ۹١ غیرنظامی کشته شدند که شماری از زنان و کودکان نیز در میان آنان بوده اند. درست ساعاتی پس از این حادثه، رییس جمهوری کرزی با محکوم کردن این اقدام نیروهای آمریکایی دستور داد تا کمیسیون پانزده نفری به ریاست نعمت الله شهرانی وزیر حج و اوقاف افغانستان، تلفات غیرنظامیان درعملیات را مورد تحقیق قرار دهد. در عین حال همزمان با یافته های کمیسیون موظف برای بررسی بمباردمان روستای مذکور، رییس جمهور دو مقام ارشد امنیتی افغان رادر پیوند با این حادثه سبکدوش کرده و خواستار بازبینی حضور نیروهای خارجی در افغانستان گردید.اما نیروهای آمریکایی با بی اعتنای به واکنش دولت افغانستان اعلام کردند که بر ارقام کشته های غیر نظامی این عملیات که بوسیله ی دولت افغانستان اعلام گردیده مطمئن نبوده، و این نیروها خود دست به تحقیقات خواهند زد. سرانجام ارتش آمریکا با انتشار اعلامیه ای به عنوان نتایج تحقیقات، به رد گفته های رییس جمهوری افغانستان و کمیسیون موظف دولت پرداخت. در این اعلامیه آمده است که در عملیات آنها، "۵ تا ٧ غیرنظامی جان خود را از دست داده و دو غیرنظامی دیگر نیز زخمی شده بودند، که از سوی نیروهای ائتلاف مورد درمان قرار گرفتند." در اعلامیه ارتش آمریکا همچنین قید شده است: "تحقیقات نشان می دهد که ٣٠ تا ٣۵ شورشی طالبان از جمله یک فرمانده شناخته شده این گروه به نام ملا صدیق (در این عملیات) کشته شده اند."
لبریزی کوزه صبر دولت و مردم
همایون حمیدزاده سخنگوی رییس دولت افغانستان که پس از نخستین برخورد لفظی دولت این کشور با نیروهای نظامی آمریکا در کابل سخن می گفت، تأکید کرد که دیگر حوصله ی مردم و دولت این کشور به لب رسیده و توان دید کشته شدن شهروندان خود به دست نیروهای ائتلاف و ناتو را ندارند. آقای حمید زاده خاطرنشان کرد: "حوصله ی مردم افغانستان و حکومت افغانستان به لب رسیده است. دیگر ما توان دیدن کشته شدن اطفال خود را در قریه های خویش نداریم. آرزوی ما اینست و تقاضای جدی جانب افغانستان اینست، که ما به طرف قرارداد تازه ی با جامعه جهانی برسیم. قراردادی که تمامی موارد را روشن بسازد، و در آینده جنگ علیه تروریسم در چوکات قوانین معینی صورت بگیرد. قوانینی که بر اساس آنها به مردم ملکی و غیرنظامیان آسیبی نرسد. در عین حال به این بپردازد که مسایل تفصیلی عملیات به چه شکل صورت بگیرد، عملیات نظامی به چه نحوی انجام شود، و استخبارات چگونه جمع آوری گردد. تمام این مسایل از طریق وزارت دفاع و وزارت خارجه دولت افغانستان ماده به ماده بحث می شود، و بالآخره به قرار دادی که توافق صورت می گیرد تمام این موارد را در بر می گیرد."
دولت در خط مخالفین؟
دولت افغانستان پس شش سال زمامداری در حالی از قانونمند شدن حضور نیروهای خارجی در این کشور می گوید که زمزمه هایی از تیرگی روابط رییس جمهور حامد کرزی با برخی از کشورهای شرکت کننده در ماموریت کمک امنیتی پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) و گروه های بازسازی در افغانستان، به شکل جدی در محافل درون و برون مرزی مطرح بوده است. این امر نشان دهنده آنست که نه تنها نا آرامی ها، بلکه نا رضایتی ها نیز در میان متحدین در افغانستان افزایش می یابد. البته در شش سال گذشته شعار قانونمند شدن حضور نیروهای خارجی در افغانستان به عنوان بزرگترین ترفند گروه های مخالف دولت این کشور برای قدرت نمایی و ایجاد هیاهو، مطرح بوده است. اما شگفتی این موضوع که رییس دولت در خط اپوزیسیون قرار گرفته و از بی بند و باری نیروهای خارجی در افغانستان انتقاد می کند، آنست که سخنگوی شورشیان طالب در تماس با رسانه ها با محکوم کردن عملیات نیروهای آمریکایی در روستای عزیزآباد، از دولت به رهبری حامد کرزی خواسته است تا عاملان این قضیه را مجازات نماید.
چراغ سبز به دشمن محاسبه ی سیاسی با دوست
با این چراغ سبز آقای کرزی به طالبان، چنان به نظر می رسد که پس از درخواست های مکرر رییس جمهور برای پیوستن طالبان به حاکمیت زیر سایه ی ناتو و ائتلاف و عدم تمایل این گروه برای لبیک گفتن به خواسته های وی، آقای کرزی در فکر انتخابات سال آینده ریاست جمهوری کشورش می باشد. زیرا می اندیشد حال که در آستانه رفتن به این انتخابات حامیان غربی اش را از دست داده و حلقات تاثیرگذار درونی را نیز از خود رانده است، با یک شگرد به موفقیت دست پیدا می کند. یعنی با قرار گرفتن در برابر عملیات نیروهای خارجی که زیر نام مبارزه با تروریسم می جنگند، عده ای از ناراضیان را به صف خود کشانده و با چهره ای جدید وارد کار زار انتخاباتی می گردد. بنابراین شاید این اظهارات بخشی از محاسبات سیاسی ای باشد که به قصد نشان دادن قاطعیت بیشتر در برابر قدرت های خارجی و برای حریفانی ادا می شود، که قرار است در سال آینده از سوی کشورهای غربی در برابر وی پیش برآیند.
این مطلب را روی سایت واشنگتن پریزم بخوانید