يکشنبه ١۸ اوت (٢٨ مرداد)، ژنرال پرويز مشرف برای آخرین بار به عنوان رییس جمهور کشور ١٦۲ میلیونی پاکستان بر صفحه تلويزيون ملی این کشور ظاهر شد. او با اعلام خبرکناره گیری خود از مقام ریاست جمهوری پاکستان، به دفاع از عملکرد هشت ساله اش پرداخت تا خود را در دادگاه افکار عمومي تبرئه کند. مشرف اين دادگاه خود خواسته را پيش از آن ترتيب داد که تهديدهاي مخالفان خشمگين اش براي استيضاح و حتي کشاندن او به دادگاه پس از نه سال زمامداری اش، عملي شود.درافتادن رییس جمهور با دادگاه عالی
موج نارضایتی که همچنان فضاي سياسي پاکستان را تحت شعاع قرار داده و سرنوشت ژنرال مشرف را رقم زد، هژده ماه پيش با برکناري قاضي افتخار محمد چودهري رئيس پیشین ديوان عالي و اعلام وضعیت فوق العاده در پاکستان از سوي مشرف آغاز شد. این موج در واپسين روزهاي زمامداري مشرف، وي را در برابر مجلس اين کشور قرار داد.
این تصمیم به اعتبار جهانی ژنرال مشرف نیز لطمه بزرگی وارد نمود، و انگشت متحدان قوی اش را به سمت وی دراز کرد.کمااینکه رییس جمهور آمریکا در نخستین رفتار ناملایمش با ژنرال مشرف پس از اقدام غیر دموکراتیک وی، از او خواست از سمت نظامی خود کنار رفته و هر چه زودتر انتخابات مجلس را برگزار کند.بان کی مون دبیرکل سازمان ملل متحد هم، اقدام مشرف را غیر دموکراتیک و مایه نگرانی این سازمان خواند.دولت بریتانیا بر بازگشت حکومت غیرنظامی به پاکستان تاکید نهاد. همچنین در حالی که هلند کمک های اقتصادی خود به پاکستان را قطع کرد، سایرکشورهای عضو اتحادیه اروپا نیز نارضایتی شان بر اقدام مشرف را نشان دادند.پرویز مشرف که بیشتر قدرت و حاکمیت اش را مدیون رابطه با غرب و حمایت متحدین بین المللی بویژه ایالات متحده آمریکا بود، با دریافت اشارات منفی از غرب دانست که شمارش معکوس برای حذف اش آغاز شده است.
مشرف، مهره ای سوخته برای غرب
مشرف پس از توافق دو حزب مردم و مسلم ليگ شاخه نواز، براي استيضاح تحت فشار زيادي قرار گرفت. اما با توجه به بي رغبتي ارتش به دفاع از او و آشكار شدن اين واقعيت كه طرف هاي خارجي تاثيرگذار در فضاي سياسي پاكستان هم علاقه مند به حمايت از متحد سابق خود نيستند، ناچار شد عطاي رويارويي با مخالفان را به لقايش ببخشد و با كاخ رياست جمهوري خداحافظي كند. هر چند وی طي ٩ سالي كه قدرت را در پاكستان در دست داشت يكي از كليدی ترين متحدان آمريكا در جنگ با تروريسم تلقي مي شد، اما زوال قدرت او طي يك سال گذشته مقارن با افزايش ناآرامي ها در افغانستان كه موجب شد اين كشور به دغدغه اصلي راهبرد سازان نظامي-امنيتي آمريكا تبديل شود، عزم آمريكايي ها را براي يكسره كردن كار در پاكستان جزم كرد.زیرا آمريكايي ها در پاكستان به دنبال كسي بودند و هستند، كه بتواند به حمايت از طالبان پايان دهد و مناطق مرزي بي قانون اين كشور با افغانستان را تحت كنترل درآورد. اما مشرف ديگر قدرت كافي براي برآوردن مطالبات آمريكا را نداشت، و دولت جديد هم با وجود وی رغبتي به همكاري نشان نمي داد.در کنار بحران هايي که گروه هاي افراطي بنيادگرا در شمال پاکستان پديد آورده بودند، شرايط اقتصادي پاکستان هم موجب نگراني متحداني نظير ايالات متحده از تداوم حکومت مشرف شده بود. به اعتقاد شماري از تحليلگران مشرف در مقام شخصيتي سياسی، اين شرايط به ويژه پس از اعلام وضعيت فوق العاده از سوي وی در ماه نوامبر (آبان) گذشته، به گونه يي رو به وخامت گذاشت که رئيس جمهوري محتضر به شمار مي رفت. بنابراین آنچه روز دوشنبه روي داد، بخش پاياني خداحافظي کشدار و طولاني وی از قدرت بود. مشرف در پيش نويس طرح استيضاح، به نقض قانون اساسي از جمله درباره اعلام وضعيت فوق العاده متهم شده است. اما در بیانیه پایانی در دفاع از عملکرد خود گفت که در تمام اقداماتي که تاکنون انجام داده، تنها پاکستان را اولويت خویش قرار داده است. او خاطرنشان کرد که وضعيت فوق العاده با هدف اجتناب از شرايطي به مراتب بحراني تر، از سوي دولتش اعلام شد. مشرف تاکيد کرد حکومت وي به رشد بسياري از شاخص هاي دموکراسي به ويژه در زمينه حقوق زنان و شرايط اقتصادي، کمک کرده است. يکي از اصلي ترين اهداف اقتصادي مشرف تشکيل و تقويت جامعه متوسط شهرنشين پاکستاني بود، که مي تواند پشتوانه خوبي براي رشد دموکراسي در اين کشور باشد. فقدان چنين طبقه اي يکي از عوامل بازدارنده حرکت هاي دموکراتيک در پاکستان طي دهه هاي قبل بوده است. وی در سخنراني تلويزيوني خود همچنین اظهار داشت: «مردم مي گويند سياست هاي من طي ٩ سال گذشته اشتباه بوده است، اما منتقدانم نبايد شرايط را براي مردم پاکستان دشوارتر کنند. برخي عناصر جهت دار و ذينفع اتهامات نادرستي را عليه من مطرح کرده اند، اما من هرچه انجام دادم در درازمدت به سود پاکستان خواهد بود.»
حتی ارتش هم به ژنرال نه گفت
مشرف در حالی بی هیچ سروصدا از مقامش کنار رفت که به نظر کارشناسان سیاسی حوزه پاکستان، در برابر ش گزینه های دیگری وجود داشت. به عنوان نمونه یکی از برگ های برنده ای که تا آخر در دست وی بود، گزینه انحلال مجمع ملی به منظور شکست طرح استیضاح محسوب می شد.اما در این مورد که چرا مشرف نخواست یا نتوانست ازین برگ استفاده کند، آگاهان معتقدند که شرایط کنونی در پاکستان به گونه ای نبود که وی بتواند یا بخواهد چنین اقدامی را انجام دهد. چون انحلال مجمع ملی نیازمند حمایت های مردمی و گروه های اجتماعی مختلف است. این در شرایطی بود که مشرف وجهه ای غیرمردمی پیدا کرده، و مخالفت بسیاری از محافل را به خود جلب نموده بود. به هر حال شاید انحلال مجمع ملی می توانست در کنار اعلام حالت فوق العاده یا حکومت نظامی در سرتاسر پاکستان، محقق شود. اما این امر، مستلزم کمک و پشتیبانی ارتش بود. در صورتی که اشفق کیانی فرمانده ارتش اعلام کرد، که تمایل دارد ارتش به دور از مسائل سیاسی باشد. وی با این اظهارنظر، در واقع پیامی تلویحی و ضمنی را برای مشرف ارسال کرد. اینکه در جدال ریاست جمهوری مشرف با احزاب سیاسی، از وی حمایت نخواهد کرد. ارتش پاکستان که از طريق ژنرال هاي حاکم طي بيش از نيمي از تاريخ ٦١ ساله این کشور در حوزه سياسي صاحب نفوذ بوده است، در حالي در برابر فشارهاي روزافزون و در نهايت استعفاي مشرف بي طرف ماند، که فرماندهي کنوني آن از مورد اعتمادترين افسران زيردست وی به شمار مي رفت.کمااینکه مشرف اواخر سال گذشته ميلادي (پاییز سال پیش) و پيش از آنکه براي دومين دوره سوگند رياست جمهوري را ادا کند، از فرماندهي ارتش کناره گرفت و آن را به ژنرال کياني تحويل داد.
آینده مبارزه با ترور؟
بركناري مشرف و روي كار آمدن رئيس جمهورجدید از يكي از دو حزب مردم به رهبری آصف علی زرداری و یا مسلم لیگ نواز به رهبری محمد نواز شريف و تشكيل دولت ائتلافي از اين دو حزب، ميدان مانور آمريكا را در پاكستان و افغانستان فعال تر و گسترده تر مي كند. از اين رو بايد به زودي شاهد درگيري هاي بيشتري ميان نظاميان پاكستان و جنبش هاي مذهبي این کشور از يك سو، و درگيري نظاميان آمريكايي با قبايل پاكستاني بخصوص در نوارهاي شمالي مرز اين كشور با افغانستان از سوی دیگر باشیم.
اما آنچه پس از مشرف صفحه ی آینده مبارزه با تروریسم را مکدر می سازد، گرم گرفتن ایالات متحده آمریکا با دولت غیرنظامی پاکستان می باشد که هیچ نوع اقتداری بر ارتش نخواهد داشت. چراکه تاریخ پاکستان نشان می دهد که حرف آخر درین کشور را ارتش و ژنرالان (آی اس آی) می زنند.بنابراین در دور جدید نیز در صورتی که ارتش به گونه اي احساس «حذف » و یا ناديده گرفته شدن کند (کمااینکه در غرب برای کاهش قدرت آن زمزمه هایی بلند گرفته)، نباید انتظار واكنش این ارتش ٦٠٠ هزار نفری مالامال از بنیادگرایان مذهبی و تندروان اسلامی را بدور دانست. دولت به رهبری سید یوسف رضا گیلانی به نمایندگی از ائتلاف جدید که رییس جمهور نیز به احتمال قوی از آن خواهد برآمد هم، نشان می دهد که نقش دولت غیرنظامی برای مهار تروریسم و بنیادگرایی تا حدی کمرنگ می باشد. بنابراین آمریکا برای مهار تروریسم و تندروی در پاکستان، به شدت به رابطه با ارتش این کشور نیازدارد.
آینده روابط پاکستان با افغانستان
در میان همسايگان پاكستان، افغانستان بلافاصله از كناره گيري مشرف استقبال گرم كرد. وزارت خارجه دولت حامد كرزي رییس جمهوری اسلامی افغانستان كه در ماه هاي گذشته به جنگ لفظي عليه دولت اسلام آباد كشيده شده بود و از پاكستان بعنوان منبع اصلي صدور بي ثباتي به افغانستان ياد مي كرد، با صدور بيانيه اي ابراز اميدواري كرد كه اين واقعه به تقويت دولت غيرنظامي در پاكستان منجر شود. (روابط ميان مشرف و حامد کرزى پس از افزايش خشونت‌هاى افراطيون در داخل اين دو کشور، به تيرگى گراييده بود.)سخنگوى وزارت امور خارجه افغانستان گفت: «ما اميدواريم کناره گيرى مشرف موجب استقرار دولت مدنى و برپايى دموکراسى در پاکستان شود. افغانستان حامى پاکستانى با ثبات و دموکراتيک است، که بر پايه حکومت قانون استوار باشد.» سخنگوى دولت افغانستان نیز اظهار داشت، دولت متبوعش معتقد است برکنارى مشرف اثرات مثبتى در افغانستان برجاى خواهد گذاشت. سخنگوى وزارت کشور افغانستان نيز با اشاره به دخالت سرويس اطلاعاتى پاکستان در سازمان دهى حملات در خاک افغانستان، گفت: «مشرف از متحدان آمريکا بود، اما نه در عمل، بلکه در حرف! رياست جمهورى پرويز مشرف به نفع افغانستان نبود.»اما گذشته نشان داده است که واکنش های دولت افغانستان در قبال مسایل منطقه ای و به بویژه در مورد پاکستان، درست و حسابی از آب بدر نمی آید. مثلا دولت به رهبری حامد کرزی همزمان با روی کار آمدن دولت غیرنظامی به رهبری سید یوسف رضا گیلانی در پاکستان، رویاهای زیادی در سر داشت که با گذشت صد روز از حاکمیت وی و تشدید حملات طالبان در افغانستان، با خاک یکسان شد.
زرداری و شریف در بازی رسیدن به قدرت
اولين گمانه زني هاي جدي درباره سرنگوني احتمالي مشرف از ۸ اوت (١۸ مرداد) يعني زماني آغاز شد، که حزب مردم به رهبري آصف علي زرداري همسر بي نظير بوتو اعلام کرد از طرح استيضاح مشرف حمايت مي کند. اين حزب که با توسل به تبليغات برمحور ترور بي نظير بوتو توانست اکثريت نسبي دو مجلس ملی و اکثريت مطلق چند شوراي استاني در انتخابات فوريه (بهمن سال گذشته) را به دست آورد، در ماه هاي اوليه پس از کسب قدرت از رويارويي مستقيم با مشرف اجتناب مي کرد. اما از ۸ اوت (١۸ مرداد) پيوند آن با حزب مسلم ليگ نواز به رهبري محمد نوازشريف بار ديگر برقرار شد. پيشتر ائتلاف اين دو حزب تنها کمتر از شش هفته بعد از تشکيل آن به خاطر سياست هاي ملايم حزب مردم در برابر مشرف، از سوي شريف شکسته شد و نمايندگان حزب وي کابينه سيديوسف رضا گيلاني نخست وزير حزب مردم را ترک کردند. شريف که با کودتاي ١٩٩٩ (١٣۷٨) مشرف از نخست وزيري برکنار شده، از دشمنان سرسخت وی به شمار مي رود. به طوری که استيضاح مشرف، در واقع طرحي است که شريف بيشتر بر آن اصرار داشت. او پيشتر نيز اعلام کرده که به سرنگوني مشرف اکتفا نخواهد کرد، و خواهد کوشيد وي را به جرم خيانت محاکمه کرده و مقابل جوخه اعدام بکشاند. با این حال با کنار رفتن مشرف هر یک از دوحزب مردم و مسلم لیگ شاخه نواز خودشان را برای رسیدن به پست ریاست جمهوری، مستحق تر از دیگری می دانند. دلیل نواز شریف این است که طراح اصلی استیضاح مشرف می باشد، که سبب رفتن او شد. آصف علی زرداری نیز، مقام ریاست جمهوری را خونبهای همسر فقیدش می داند.هفته ها قبل از آنكه مشرف رسماً از قدرت كناره گيري كند، نام آصف علي زرداري و نواز شريف به عنوان رئيس جمهور آينده بر سر زبان ها بود. ولي ظاهراً مباحث داخلي ميان اين دو حزب به جايي نرسيد و محمد نواز شریف با اعلام اینکه "به دليل ناديده گرفتن مکرر خواسته هاي ما و تخلفات [حزب مردم] از توافقات، ما مجبور شديم که به حمايت مان از حکومت ائتلافي خاتمه دهيم و موقف اپوزيسيون را بگيريم"، از این دولت کنار رفت. این در حالی است که حزب مردم پاکستان به صورت رسمی از شرکت آصف علی زرداری در انتخابات ریاست جمهوری این کشور خبرداد، که قرار است در ششم ماه سپتامبر (شانزدهم شهریور) سال روان برگزار شود. کارشناسان سیاسی بدین باورند که بخت آصف علی زرداری برای احراز پست ریاست جمهوری در پاکستان خیلی بالاست، و با توجه به نفوذ حزب مردم در مجلس ملی و مجالس ایالتی برنده این انتخابات خواهد بود. اما تنها مساله ی که پس از پیروزی وی همچنان به صورت یک معما در پاکستان باقی خواهد ماند، موقف محمد نوازشریف از بازیگران اصلی دوران پس از مشرف است. زیرا در صورت برون ماندن وی از ساختار دولت، این موقف به عنوان یک پرسش بی پاسخ در برابر دولت نوپای پاکستان باقی خواهد ماند.
آینده مشرف ؟
تنها گزینه ای که می تواند برای نجات مشرف کاری کند، متحدین غربی بویژه ایالات متحده آمریکا هستند که اخیرآ عنوان کرده طرحی برای ارائه پناهندگی سیاسی به وی ندارند.این بیانیه از سوی وزیر امور خارجه آمریکا، یعنی بلند پایه ترین مقام در روابط بین المللی این کشور عنوان شده است. کاندولیزا رایس در پاسخ به این سوال شبکه فاکس نیوز که آیا دولت بوش مشغول بررسی ارائه پناهندگی سیاسی به مشرف است یا خیر، گفت: «این موضوع مطرح نیست.»وی تاکید کرد: «من می خواهم تمرکز خود را بر این امر قرار دهم، که باید با دولت دموکراتیک پاکستان چه کار کنیم.» رایس در پاسخ به این سوال که آیا طرفدار کناره گیری مشرف است یا خیر، تاکید کرد: «این مساله ای است که خود پاکستانی ها باید حل و فصل کنند.» اظهارات نزدیکترین متحد ژنرال خلع شده نشان می دهد، که مشرف در میدان سیاست پاکستان "هم بازی را باخته، و هم حامی را از دست داده است". در عین حال برخلاف دیگر حکام پاکستان از وضعیت خوب اقتصادی نیز برخوردار نیست، که آینده اش را تضمین کند. براساس گفته های مایکل کرپتون یکی از کارشناسان آمریکایی در امور جنوب آسیا و رئیس موسسه «استیمسون» واشنگتن «مشرف برخلاف دیگر فرمانروایان قدرتمند جهان مانند فردیناند مارکوس فیلیپینی و شاه ایران، آدم ثروتمندی نیست. وی در هاوایی دارایی، و یا در لس آنجلس عمارت ندارد. مسئله ای که امکان پناهندگی به خارج را، دشوار می کند.»
این مطلب را روی سایت واشنگتن پریزم بخوانید
این تصمیم به اعتبار جهانی ژنرال مشرف نیز لطمه بزرگی وارد نمود، و انگشت متحدان قوی اش را به سمت وی دراز کرد.کمااینکه رییس جمهور آمریکا در نخستین رفتار ناملایمش با ژنرال مشرف پس از اقدام غیر دموکراتیک وی، از او خواست از سمت نظامی خود کنار رفته و هر چه زودتر انتخابات مجلس را برگزار کند.بان کی مون دبیرکل سازمان ملل متحد هم، اقدام مشرف را غیر دموکراتیک و مایه نگرانی این سازمان خواند.دولت بریتانیا بر بازگشت حکومت غیرنظامی به پاکستان تاکید نهاد. همچنین در حالی که هلند کمک های اقتصادی خود به پاکستان را قطع کرد، سایرکشورهای عضو اتحادیه اروپا نیز نارضایتی شان بر اقدام مشرف را نشان دادند.پرویز مشرف که بیشتر قدرت و حاکمیت اش را مدیون رابطه با غرب و حمایت متحدین بین المللی بویژه ایالات متحده آمریکا بود، با دریافت اشارات منفی از غرب دانست که شمارش معکوس برای حذف اش آغاز شده است.
مشرف، مهره ای سوخته برای غرب
مشرف پس از توافق دو حزب مردم و مسلم ليگ شاخه نواز، براي استيضاح تحت فشار زيادي قرار گرفت. اما با توجه به بي رغبتي ارتش به دفاع از او و آشكار شدن اين واقعيت كه طرف هاي خارجي تاثيرگذار در فضاي سياسي پاكستان هم علاقه مند به حمايت از متحد سابق خود نيستند، ناچار شد عطاي رويارويي با مخالفان را به لقايش ببخشد و با كاخ رياست جمهوري خداحافظي كند. هر چند وی طي ٩ سالي كه قدرت را در پاكستان در دست داشت يكي از كليدی ترين متحدان آمريكا در جنگ با تروريسم تلقي مي شد، اما زوال قدرت او طي يك سال گذشته مقارن با افزايش ناآرامي ها در افغانستان كه موجب شد اين كشور به دغدغه اصلي راهبرد سازان نظامي-امنيتي آمريكا تبديل شود، عزم آمريكايي ها را براي يكسره كردن كار در پاكستان جزم كرد.زیرا آمريكايي ها در پاكستان به دنبال كسي بودند و هستند، كه بتواند به حمايت از طالبان پايان دهد و مناطق مرزي بي قانون اين كشور با افغانستان را تحت كنترل درآورد. اما مشرف ديگر قدرت كافي براي برآوردن مطالبات آمريكا را نداشت، و دولت جديد هم با وجود وی رغبتي به همكاري نشان نمي داد.در کنار بحران هايي که گروه هاي افراطي بنيادگرا در شمال پاکستان پديد آورده بودند، شرايط اقتصادي پاکستان هم موجب نگراني متحداني نظير ايالات متحده از تداوم حکومت مشرف شده بود. به اعتقاد شماري از تحليلگران مشرف در مقام شخصيتي سياسی، اين شرايط به ويژه پس از اعلام وضعيت فوق العاده از سوي وی در ماه نوامبر (آبان) گذشته، به گونه يي رو به وخامت گذاشت که رئيس جمهوري محتضر به شمار مي رفت. بنابراین آنچه روز دوشنبه روي داد، بخش پاياني خداحافظي کشدار و طولاني وی از قدرت بود. مشرف در پيش نويس طرح استيضاح، به نقض قانون اساسي از جمله درباره اعلام وضعيت فوق العاده متهم شده است. اما در بیانیه پایانی در دفاع از عملکرد خود گفت که در تمام اقداماتي که تاکنون انجام داده، تنها پاکستان را اولويت خویش قرار داده است. او خاطرنشان کرد که وضعيت فوق العاده با هدف اجتناب از شرايطي به مراتب بحراني تر، از سوي دولتش اعلام شد. مشرف تاکيد کرد حکومت وي به رشد بسياري از شاخص هاي دموکراسي به ويژه در زمينه حقوق زنان و شرايط اقتصادي، کمک کرده است. يکي از اصلي ترين اهداف اقتصادي مشرف تشکيل و تقويت جامعه متوسط شهرنشين پاکستاني بود، که مي تواند پشتوانه خوبي براي رشد دموکراسي در اين کشور باشد. فقدان چنين طبقه اي يکي از عوامل بازدارنده حرکت هاي دموکراتيک در پاکستان طي دهه هاي قبل بوده است. وی در سخنراني تلويزيوني خود همچنین اظهار داشت: «مردم مي گويند سياست هاي من طي ٩ سال گذشته اشتباه بوده است، اما منتقدانم نبايد شرايط را براي مردم پاکستان دشوارتر کنند. برخي عناصر جهت دار و ذينفع اتهامات نادرستي را عليه من مطرح کرده اند، اما من هرچه انجام دادم در درازمدت به سود پاکستان خواهد بود.»
حتی ارتش هم به ژنرال نه گفت
مشرف در حالی بی هیچ سروصدا از مقامش کنار رفت که به نظر کارشناسان سیاسی حوزه پاکستان، در برابر ش گزینه های دیگری وجود داشت. به عنوان نمونه یکی از برگ های برنده ای که تا آخر در دست وی بود، گزینه انحلال مجمع ملی به منظور شکست طرح استیضاح محسوب می شد.اما در این مورد که چرا مشرف نخواست یا نتوانست ازین برگ استفاده کند، آگاهان معتقدند که شرایط کنونی در پاکستان به گونه ای نبود که وی بتواند یا بخواهد چنین اقدامی را انجام دهد. چون انحلال مجمع ملی نیازمند حمایت های مردمی و گروه های اجتماعی مختلف است. این در شرایطی بود که مشرف وجهه ای غیرمردمی پیدا کرده، و مخالفت بسیاری از محافل را به خود جلب نموده بود. به هر حال شاید انحلال مجمع ملی می توانست در کنار اعلام حالت فوق العاده یا حکومت نظامی در سرتاسر پاکستان، محقق شود. اما این امر، مستلزم کمک و پشتیبانی ارتش بود. در صورتی که اشفق کیانی فرمانده ارتش اعلام کرد، که تمایل دارد ارتش به دور از مسائل سیاسی باشد. وی با این اظهارنظر، در واقع پیامی تلویحی و ضمنی را برای مشرف ارسال کرد. اینکه در جدال ریاست جمهوری مشرف با احزاب سیاسی، از وی حمایت نخواهد کرد. ارتش پاکستان که از طريق ژنرال هاي حاکم طي بيش از نيمي از تاريخ ٦١ ساله این کشور در حوزه سياسي صاحب نفوذ بوده است، در حالي در برابر فشارهاي روزافزون و در نهايت استعفاي مشرف بي طرف ماند، که فرماندهي کنوني آن از مورد اعتمادترين افسران زيردست وی به شمار مي رفت.کمااینکه مشرف اواخر سال گذشته ميلادي (پاییز سال پیش) و پيش از آنکه براي دومين دوره سوگند رياست جمهوري را ادا کند، از فرماندهي ارتش کناره گرفت و آن را به ژنرال کياني تحويل داد.
آینده مبارزه با ترور؟
بركناري مشرف و روي كار آمدن رئيس جمهورجدید از يكي از دو حزب مردم به رهبری آصف علی زرداری و یا مسلم لیگ نواز به رهبری محمد نواز شريف و تشكيل دولت ائتلافي از اين دو حزب، ميدان مانور آمريكا را در پاكستان و افغانستان فعال تر و گسترده تر مي كند. از اين رو بايد به زودي شاهد درگيري هاي بيشتري ميان نظاميان پاكستان و جنبش هاي مذهبي این کشور از يك سو، و درگيري نظاميان آمريكايي با قبايل پاكستاني بخصوص در نوارهاي شمالي مرز اين كشور با افغانستان از سوی دیگر باشیم.
اما آنچه پس از مشرف صفحه ی آینده مبارزه با تروریسم را مکدر می سازد، گرم گرفتن ایالات متحده آمریکا با دولت غیرنظامی پاکستان می باشد که هیچ نوع اقتداری بر ارتش نخواهد داشت. چراکه تاریخ پاکستان نشان می دهد که حرف آخر درین کشور را ارتش و ژنرالان (آی اس آی) می زنند.بنابراین در دور جدید نیز در صورتی که ارتش به گونه اي احساس «حذف » و یا ناديده گرفته شدن کند (کمااینکه در غرب برای کاهش قدرت آن زمزمه هایی بلند گرفته)، نباید انتظار واكنش این ارتش ٦٠٠ هزار نفری مالامال از بنیادگرایان مذهبی و تندروان اسلامی را بدور دانست. دولت به رهبری سید یوسف رضا گیلانی به نمایندگی از ائتلاف جدید که رییس جمهور نیز به احتمال قوی از آن خواهد برآمد هم، نشان می دهد که نقش دولت غیرنظامی برای مهار تروریسم و بنیادگرایی تا حدی کمرنگ می باشد. بنابراین آمریکا برای مهار تروریسم و تندروی در پاکستان، به شدت به رابطه با ارتش این کشور نیازدارد.
آینده روابط پاکستان با افغانستان
در میان همسايگان پاكستان، افغانستان بلافاصله از كناره گيري مشرف استقبال گرم كرد. وزارت خارجه دولت حامد كرزي رییس جمهوری اسلامی افغانستان كه در ماه هاي گذشته به جنگ لفظي عليه دولت اسلام آباد كشيده شده بود و از پاكستان بعنوان منبع اصلي صدور بي ثباتي به افغانستان ياد مي كرد، با صدور بيانيه اي ابراز اميدواري كرد كه اين واقعه به تقويت دولت غيرنظامي در پاكستان منجر شود. (روابط ميان مشرف و حامد کرزى پس از افزايش خشونت‌هاى افراطيون در داخل اين دو کشور، به تيرگى گراييده بود.)سخنگوى وزارت امور خارجه افغانستان گفت: «ما اميدواريم کناره گيرى مشرف موجب استقرار دولت مدنى و برپايى دموکراسى در پاکستان شود. افغانستان حامى پاکستانى با ثبات و دموکراتيک است، که بر پايه حکومت قانون استوار باشد.» سخنگوى دولت افغانستان نیز اظهار داشت، دولت متبوعش معتقد است برکنارى مشرف اثرات مثبتى در افغانستان برجاى خواهد گذاشت. سخنگوى وزارت کشور افغانستان نيز با اشاره به دخالت سرويس اطلاعاتى پاکستان در سازمان دهى حملات در خاک افغانستان، گفت: «مشرف از متحدان آمريکا بود، اما نه در عمل، بلکه در حرف! رياست جمهورى پرويز مشرف به نفع افغانستان نبود.»اما گذشته نشان داده است که واکنش های دولت افغانستان در قبال مسایل منطقه ای و به بویژه در مورد پاکستان، درست و حسابی از آب بدر نمی آید. مثلا دولت به رهبری حامد کرزی همزمان با روی کار آمدن دولت غیرنظامی به رهبری سید یوسف رضا گیلانی در پاکستان، رویاهای زیادی در سر داشت که با گذشت صد روز از حاکمیت وی و تشدید حملات طالبان در افغانستان، با خاک یکسان شد.
زرداری و شریف در بازی رسیدن به قدرت
اولين گمانه زني هاي جدي درباره سرنگوني احتمالي مشرف از ۸ اوت (١۸ مرداد) يعني زماني آغاز شد، که حزب مردم به رهبري آصف علي زرداري همسر بي نظير بوتو اعلام کرد از طرح استيضاح مشرف حمايت مي کند. اين حزب که با توسل به تبليغات برمحور ترور بي نظير بوتو توانست اکثريت نسبي دو مجلس ملی و اکثريت مطلق چند شوراي استاني در انتخابات فوريه (بهمن سال گذشته) را به دست آورد، در ماه هاي اوليه پس از کسب قدرت از رويارويي مستقيم با مشرف اجتناب مي کرد. اما از ۸ اوت (١۸ مرداد) پيوند آن با حزب مسلم ليگ نواز به رهبري محمد نوازشريف بار ديگر برقرار شد. پيشتر ائتلاف اين دو حزب تنها کمتر از شش هفته بعد از تشکيل آن به خاطر سياست هاي ملايم حزب مردم در برابر مشرف، از سوي شريف شکسته شد و نمايندگان حزب وي کابينه سيديوسف رضا گيلاني نخست وزير حزب مردم را ترک کردند. شريف که با کودتاي ١٩٩٩ (١٣۷٨) مشرف از نخست وزيري برکنار شده، از دشمنان سرسخت وی به شمار مي رود. به طوری که استيضاح مشرف، در واقع طرحي است که شريف بيشتر بر آن اصرار داشت. او پيشتر نيز اعلام کرده که به سرنگوني مشرف اکتفا نخواهد کرد، و خواهد کوشيد وي را به جرم خيانت محاکمه کرده و مقابل جوخه اعدام بکشاند. با این حال با کنار رفتن مشرف هر یک از دوحزب مردم و مسلم لیگ شاخه نواز خودشان را برای رسیدن به پست ریاست جمهوری، مستحق تر از دیگری می دانند. دلیل نواز شریف این است که طراح اصلی استیضاح مشرف می باشد، که سبب رفتن او شد. آصف علی زرداری نیز، مقام ریاست جمهوری را خونبهای همسر فقیدش می داند.هفته ها قبل از آنكه مشرف رسماً از قدرت كناره گيري كند، نام آصف علي زرداري و نواز شريف به عنوان رئيس جمهور آينده بر سر زبان ها بود. ولي ظاهراً مباحث داخلي ميان اين دو حزب به جايي نرسيد و محمد نواز شریف با اعلام اینکه "به دليل ناديده گرفتن مکرر خواسته هاي ما و تخلفات [حزب مردم] از توافقات، ما مجبور شديم که به حمايت مان از حکومت ائتلافي خاتمه دهيم و موقف اپوزيسيون را بگيريم"، از این دولت کنار رفت. این در حالی است که حزب مردم پاکستان به صورت رسمی از شرکت آصف علی زرداری در انتخابات ریاست جمهوری این کشور خبرداد، که قرار است در ششم ماه سپتامبر (شانزدهم شهریور) سال روان برگزار شود. کارشناسان سیاسی بدین باورند که بخت آصف علی زرداری برای احراز پست ریاست جمهوری در پاکستان خیلی بالاست، و با توجه به نفوذ حزب مردم در مجلس ملی و مجالس ایالتی برنده این انتخابات خواهد بود. اما تنها مساله ی که پس از پیروزی وی همچنان به صورت یک معما در پاکستان باقی خواهد ماند، موقف محمد نوازشریف از بازیگران اصلی دوران پس از مشرف است. زیرا در صورت برون ماندن وی از ساختار دولت، این موقف به عنوان یک پرسش بی پاسخ در برابر دولت نوپای پاکستان باقی خواهد ماند.
آینده مشرف ؟
تنها گزینه ای که می تواند برای نجات مشرف کاری کند، متحدین غربی بویژه ایالات متحده آمریکا هستند که اخیرآ عنوان کرده طرحی برای ارائه پناهندگی سیاسی به وی ندارند.این بیانیه از سوی وزیر امور خارجه آمریکا، یعنی بلند پایه ترین مقام در روابط بین المللی این کشور عنوان شده است. کاندولیزا رایس در پاسخ به این سوال شبکه فاکس نیوز که آیا دولت بوش مشغول بررسی ارائه پناهندگی سیاسی به مشرف است یا خیر، گفت: «این موضوع مطرح نیست.»وی تاکید کرد: «من می خواهم تمرکز خود را بر این امر قرار دهم، که باید با دولت دموکراتیک پاکستان چه کار کنیم.» رایس در پاسخ به این سوال که آیا طرفدار کناره گیری مشرف است یا خیر، تاکید کرد: «این مساله ای است که خود پاکستانی ها باید حل و فصل کنند.» اظهارات نزدیکترین متحد ژنرال خلع شده نشان می دهد، که مشرف در میدان سیاست پاکستان "هم بازی را باخته، و هم حامی را از دست داده است". در عین حال برخلاف دیگر حکام پاکستان از وضعیت خوب اقتصادی نیز برخوردار نیست، که آینده اش را تضمین کند. براساس گفته های مایکل کرپتون یکی از کارشناسان آمریکایی در امور جنوب آسیا و رئیس موسسه «استیمسون» واشنگتن «مشرف برخلاف دیگر فرمانروایان قدرتمند جهان مانند فردیناند مارکوس فیلیپینی و شاه ایران، آدم ثروتمندی نیست. وی در هاوایی دارایی، و یا در لس آنجلس عمارت ندارد. مسئله ای که امکان پناهندگی به خارج را، دشوار می کند.»
این مطلب را روی سایت واشنگتن پریزم بخوانید
